Digitalne hronike Srbije: Prva decenija slobode i represije

Program kontinuiranog praćenja digitalnih prava u Srbiji, okosnica misije SHARE Fondacije, nastao je 2014. godine kao odgovor na sve učestalije slučajeve cenzure, manipulacije i povrede privatnosti na internetu. Nakon deset godina pažljivog beleženja incidenata, pred nama se ukazala mapa složenog i dinamičnog digitalnog pejzaža Srbije – prostora u kojem se jasno ucrtavaju linije moći, otpora i promena.

Uzbudljiv, ozbiljan i često zabrinjavajući prikaz kako smo živeli, radili, komunicirali i borili se za prava u digitalnom prostoru, izložen je u trodelnoj publikaciji posvećenoj prvoj deceniji monitoringa. “Digitalne hronike: decenija slobode i represije na internetu u Srbiji” predstavlja svojevrsnu istoriju interneta kod nas, ispisanu kroz prizmu kršenja i odbrane prava u onlajn okruženju.

Ova neprekidna tenzija između kontrole i otpora jasno se ogleda u ključnim događajima protekle decenije, i leži u osnovi procesa transformacije javnog informisanja u Srbiji ali i naših javnih prostora, fizičkih i digitalnih. Kontrola dozvoljenog izražavanja nije moguća bez konstantnog nadzora. Od trenutka kada je internet postao glavni izvor pouzdanih informacija tokom poplava 2014. godine, digitalni medijski prostor u Srbiji prolazi kroz intenzivnu fragmentaciju i polarizaciju – stvoreni su paralelni tokovi informacija, koje često oblikuju algoritmi, politički ili komercijalni interesi. Istovremeno, praksa nadzora je od prikupljanja metapodataka i video-nadzora prerasla u sofisticirane oblike kontrole, uključujući zloupotrebu špijunskih softvera i targetirane digitalne napade.

Obrasci sistemskog pritiska na kritičke glasove u društvu dopunjeni su analizom digitalnih prostora upregnutih u proizvodnju političkih strasti tokom brojnih predizbornih kampanja, dok “Pojmovnik rodno zasnovanog digitalnog nasilja” donosi neophodne alate za razumevanje i prepoznavanje nasilja nad ženama i marginalizovanim grupama.

Svaki slučaj koji smo zabeležili tokom prvih deset godina monitoringa, nosi u sebi trag dinamike moći, otpora i neizvesnosti. “Digitalne hronike” nisu puka hronologija događaja, već i predlog za razumevanje političkih pitanja: kako se digitalna prava oblikuju, šta ih ugrožava i kako se ona brane. Iznad svega, to je i poziv na budnost, jer se prava – i u digitalnom i u fizičkom prostoru – grade, gube i osvajaju iznova, svakog dana.

Linkovi ka publikacijama:

Digitalne hronike: decenija slobode i represije na internetu u Srbiji

Jedna decenija i sedam izbornih godina

Pojmovnik rodno zasnovanog digitalnog nasilja